Ogród Japoński w Parku Oliwskim w Gdańsku

 

 

Już od 5 lat (od 2014 roku) cieszymy się Ogrodem Japońskim w Parku Oliwskim w Gdańsku. Powstał w części, w której kiedyś były nieużytki. Motywacja do napisania tego artykułu jest brak źródeł, które by dokładnie opisywały i interpretowały części tego ogrodu. W moim małym artykule postaram się odszyfrować zastosowane tu elementy architektoniczne. Porównam je z parkami, w których byłam w Japonii. Nie opisuję tu przyrody, ponieważ po pierwsze nie taki był cel, a po drugie akurat o tym można znaleźć informacje w internecie. Patrząc na zdjęcia zwróćcie proszę uwagę na podpisy, aby być pewnym co znajduje się  w Gdańsku a co w Japonii.

 

1. Torii (鳥居) w Parku Oliwskim w Gdańsku

 

 

Torii to brama, która oddziela świat śmiertelników od świata, gdzie może mieszkać bóg (w języku japońskim kami), czyli profanum od sacrum. Brama ta jest związane z religią shintō, która w dużym uproszczeniu to tradycyjna religia Japonii oparta na mitologii Japońskiej. W dokładnym tłumaczeniu torii to grzęda dla ptaków.

 

Torii w Japonii widzimy bardzo często. Tak jak w Polsce mamy i kościoły i małe przydrożne kapliczki, tak w Japonii są chramy czyli świątynie shintō  jak i małe kapliczki, przed którymi także ustawiane są bramy torii. Najbardziej efektowne dla oczu są ustawione jeden za drugim, tworząc jakby korytarz, który prowadzi do  bóstwa. Może pamiętacie państwo scenę z filmu „Wyznania gejszy” gdy mała Chiyo biegła takim pomarańczowym korytarzem do świątyni, aby prosić o zostanie gejszą.

 

 

Istnieje wiele rodzajów torii, ze względu na ilość belek, kolumn i słupów. Mogą być wykonane z drewna, kamienia, miedzi a nawet betonu. Jedne są pomalowane, drugie zostawia się w naturalnym kolorze. Torii z Parku Oliwskiego ma najpopularniejszy kształt zwany Myōjin (明神)

 

Nasza oliwska torii do złudzenia przypomina tę z chramu Meiji, Shibuya, Tokio.

 

  

Nie wierzycie, to spójrzcie jak wyglądają, gdy ustawimy je jedną pod drugą.      

 

A skąd ta pewność, że nasza brama w Ogrodzie Japońskim w Parku Oliwskim to shintoistyczna torii, a nie buddyjska brama mon (門) np. nijūmon, rōmon, karamon?

 

Nic prostszego, shintoistyczna torii to prosta konstrukcja, jak bym się uwzięła, to bym sama wystrugała, zajęłoby mi to rok, ale dałabym radę.  Buddyjska brama mon, to większa budowla. Można porównać do naszych średniowiecznych bram miejskich, tylko bez wrót, czy też zwodzonego mostu.

  

 

2. Tōrō 灯籠 (latarnia)

 

Jak na Japoński Ogród przystało, tak i w naszym mamy latarnię. Latarnia to konstrukcja czysto praktyczna, stoi w miejscu, gdzie trzeba coś oświetlić. Nasza latarnia należy do stylu Yukimi-dōrō (雪見燈籠). W wolnym tłumaczeniu to latarnia patrząca na śnieg. Jeżeli Yukimi-dōrō ma 3 nogi, to często 2 z nich stają w wodzie. Nasza latarnia ma 4 nogi i stoi na piasku.

 

A kto mi nie wierzy, że ten typ to Yukimi-dōrō, to zapraszam to przyjrzenia się ilustracji poniżej. Oczywiście typów tōrō jest dużo więcej niż zaprezentowane poniżej. 

 

 

 

Poniżej zdjęcia z Parku Japońskiego w Singapurze. Nigdy w jednym parku nie widziałam tylu typów latarni w jednym miejscu! Muszę tam się wybrać. Poniższe zdjęcia pochodzą z blogu, pod linkiem znajdziecie opis wszystkich tych latarni.

 

 

 

3. Bambusowe wygrodzenie

 

Używam słowa „wygrodzenie”, bo jest ono użyte na tablicy informacyjnej w Parku Oliwskim.

 

Jak podaje “Japonia Leksykon” autorstwa P. Niedbalskiej-Asano w Japonii jest nawet 500 gatunków bambusa. Zastosowanie jest bardzo szerokie, od użycia w kuchni, poprzez meble, tradycyjne zabawki, na instrumentach muzycznych kończąc.

 

Ścieżki wyznaczone przez bambusowe wygrodzenie może świadczyć o tym, że w zamyśle miał być to Kaiyū-shiki-teien (回遊式庭園) czyli ogród rotacyjny. Taki ogród przeznaczony jest do spacerów (tak, bo są ogrody w Japonii, do których się nie wchodzi, a tylko podziwia z boku). Jednakże nasz oliwski Ogród Japoński jest do tego po pierwsze za mały, a po drugie roślinność jest za niska. W ogrodach do spacerów, z każdym krokiem powinniśmy widzieć coś innego, pomału odkrywać, co znajduję się dalej, a u nas od razu widać co jest na końcu.

 

W czasie pobytu w Japonii w 2016 widziałam bardzo podobny płotek do tego który mamy w Oliwie, ale niestety nie wiem, czy ma jakieś głębsze znaczenie w Ogrodzie Japońskim poza zaznaczeniem, gdzie nie wolno deptać.

 

 

4. Pawilon

 

Ten budynek to największa zagadka, bo nie mam pojęcia czemu ma służyć. Jest ładny, ale nie spełnia żadnej funkcji. W Japonii nie mam budynków, czy też wiat, bez funkcji. Ogrodowe pawilony najczęściej służą za chashitsu (茶室) czyli dom herbaciany. Jednak nasz oliwski, nie mógł by być do tego używany, nawet gdyby dobudowano by ściany. Idąc na ceremonię herbacianą ludzie muszą się wyciszyć, dlatego też chashitsu są otoczone bujną roślinnością, a nasz stoi na placu.

 

 

Cieszy mnie, że na belkach dostrzec można kwiat chryzantemy. Chryzantema występuje w herbie japońskiej rodziny cesarskiej. Jak sprawdzić, czy ta chryzantema to prawdziwy herb cesarza? Mamy łatwy sposób, wystarczy policzyć płatki. Oficjalny herb ma 16 płatów w dwóch rzędach, czyli 2×16 = 32 płatki.

 

Także widać, że to jest nieoficjalny herb, no bo przecież budynek nie należy do rodziny cesarskiej. Spójrzcie proszę poniżej na zdjęcia paszportów japońskich. Mamy te same chryzantemy i też w jednym rzędzie.

 

 

Chryzantema oficjalna z dwoma rzędami płatków występuje na najwyższym odznaczeniu Japonii – Orderze Chryzantemy. Jak dotąd tylko jeden Polak uzyskał to wyróżnienie. A kto to? Dociekliwych odsyłam do linku. Przeczytacie tu także o laureatach innych odznaczeń Japonii np. Order Wschodzącego Słońca

 

Pytanie kontrolne dla spostrzegawczych. Na których obiektach w Japońskim Ogrodzie w Parku Oliwskim jest symbol chryzantemy??????

 

 – na torii i pawilonie. Nie zauważyliście na torii, to przewińcie artykuł do początku.

 

5. Kamienie

 

Kamienie występują bardzo często w japońskich ogrodach, szczególnie wtedy, kiedy nie ma w nich zbiornika wodnego. Starannie poukładane kamienie mogą naśladować przyrodę i  przypominać góry. Naokoło kamieni leży starannie zagrabiony piasek lub żwir. Taki ogród nazywa się ogrodem suchego krajobrazu Karesansui  (枯山水).

 

 

W Parku Oliwskim w ogrodzie japońskim mamy raczej do czynienia z ishigumi　(石組) czyli kompozycją kamieni. Nie mamy tu ani żwiru, ani piasku, a kamienie znajdują się nad zbiornikiem wodnym.

 

  

Na tablicy informacyjnej jest umieszczona informacja, że w parku są drewniane pomosty. Jak na razie ich nie ma, mam nadzieję, że się wkrótce pojawią, bo pomosty, to symbol przejścia pomiędzy dwoma światami…

 

 

Tak jak widzicie, nasz Ogród Japoński w Parku Oliwskim nie prezentuje jednego stylu parku japońskiego. Mamy tu elementy sacrum (brama torii tak jak przy wejściu na teren chramu), pawilon, który troszkę imituje dom herbaciany chashitsu (茶室), kręte ścieżki sugerujące, że jest to duży park rotacyjny do spacerów –  Kaiyū-shiki-teien (回遊式庭園). Choć w samej Japonii mało jest parków, które trzymają się jednego stylu, to u nas brakuje czegoś istotnego. Nasz park jest dość pusty i dlatego od razu widać, że jest tu bałagan stylów. Dla mnie największym fo pa jest umieszczenie bramy Torii, która powinna prowadzić do chramu, a tu tego nie ma. Nie zmienia to jednak faktu, że warto tu przyjść i poczuć się choć trochę jak w Japonii. Jeszcze nigdy nie byłam w Ogrodzie Japońskim w Gdańsku  w czasie kwitnienia wiśni. W Japonii o wiele łatwiej nie przegapić ten czas bo w mediach podawane jest w których dniach w naszej miejscowości będą najlepsze warunki do Hanami (jap. 花見 – dosłownie kwiat + patrzeć).

 

Moi drodzy, dotarliście do końca mojego artykułu, gratuluję!!!! 

 

Teraz jak już wiecie co oznaczają pojedyncze elementy Ogrodu Japońskiego w Oliwie, nie pozostaje Wam nic innego jak się tam wybrać i sami zobaczyć.

 

Ogród Japoński w Gdańsku, jak dojechać?

 

Park Oliwski godziny otwarcia:

 

MAJ-WRZESIEŃ 5:00 – 23:00

PAŹDZIERNIK-KWIECIEŃ 5:00 – 20:00

 

Kilka słów o mnie

Nazywam się  Anna Kotuła (w mediach społecznościowych Ania Anna Kotula)  i jestem wielką  miłośniczką wszystkiego co azjatyckie. Języka i kultury japońskiej uczyłam się na Birkbeck College w Londynie. W Japonii byłam dwukrotnie. Pierwszy pobyt zaowocował napisanie pracy magisterskiej o faktorii handlowej w Nagasaki „Faktoria na Dejimie jako okno pomiędzy dwiema kulturami”.

 

Od 7 lat pracuję w Trójmieście jako wielojęzyczny przewodnik turystyczny.

 

 

Zapraszam do moich mediów społecznościowych:

 

Facebook: www.facebook.com/TourGuideServiceGdansk

Instagram: tour_guide_service_gdansk

 

W celu rezerwacji oprowadzania po Trójmieście w języku angielskim, hiszpańskim lub holenderskim (niderlandzkim) proszę o kontakt telefoniczny 506- 99-17-72

 

Ogród Japoński w Parku Oliwskim w Gdańsku do pobrania w formacie PDF